Question

Kahramanmaraş depremindeki fayların nasıl kırıldığını çok güzel anlatan bir görsel. Depremin merkez üssü olan ufak bir fayda olan depremin kırığı ana faya ulaşınca ana fayın da kırılmasına sebep oluyor. Biz bu depremi 7.8lik ilk deprem olarak okuyoruz.

Yükleniyor...

9 saat sonra ise 7.8lik depremin biriktirdiği yük yukarıdaki fayı kırıp 7.6lık ikinci depremi oluşturuyor. Görseldeki yer değiştirmeler yerin içinde fay hattının üstündeki yer değiştirmeler.

Bunun dışında fayın kırılma hızlarını da vermiş. Örneğin ilk fay saniyede 3.2km/s lik bir hızla kırılıyor. Bu çok hızlı bir kırılma demek ve yerin ortalama hızlarına da yakın. Bunun sonucu olarak fayın bir noktası kırılıp yer değiştirmeyi ortaya çıkardığında fayın yandaki

noktası da kırılmaya başlıyor. Bu yüzden de bütün dalgalar üst üste binip dalga kümelerinin fayın yakınındaki alanlara çok benzer zamanlarda gelmesine neden oluyor. Biz buna directivity effect ya da yönelim etkisi diyoruz.

Yükleniyor...

Bu tarz durumlarda kimi binaları yüksek ivme değerleri yıkarken kimi uzun binaları ise yüksek periyotlu dalgalar yıkıyor. Çünkü yüksek binaların doğal salınımları genelde yüksek periyotlarda oluyor. Gelen dalga da bu periyotlara yakın olunca bina dalganın etkisini büyütüyor.

Bu etkiye rezonans olayı da deniyor.

Bir çok deprem araştırma enstitüsü aşağı yukarı aynı yeri gösteriyor. Kandilli ile AFAD arasında da 13kmlik bir fark var evet. Bu fark kurumların deprem ölçerlerinin bulundukları yerlere, deprem çözümünde kullanılan yer içi hız modellerine bağlı olarak değişebilir.

Answer 1

USGS 6 Şubat depremleri ile ilgili bilgileri özetleyen çok iyi bir story board yapmış. @cagrimbakirci @umutayildiz
#turkeyearthquake2023 #TurkeySyriaEarthquake #TurkeySyriaEarthquakes

Yükleniyor...

Anlasilir gorseller ve grafiklerle depremleri anlatan baska bir kaynak da burada:

How the Turkey earthquake tore a 300-kilometre rupture in the Earth’s surface
The ground was torn, cracked open, and dragged in different directions after the massive earthquakes on Feb. 6.
https://www.reuters.com/graphics/TURKEY-QUAKE/RUPTURE/gdpzqdzwwvw/

Answer 2

Yükleniyor...

.@DepremDairesi'nin bu paylaşımı, daha ziyade jeofizikçilere yönelik bir paylaşım. Bu topların nasıl okunduğuyla ilgili bir yazı hazırlayacağım; ama sıradan vatandaş için çok da hayat değiştiren bir beceri değil.


Ama bilim için çok önemli, çünkü fayın kırılma biçimini anlatıyor.

Topların görünümüne bakarak birçok önemli şeyi anlayabiliyorsunuz. Ama en önemli ikisi:

1) Fayın kırılma biçimi
2) Ne yönde sıkışma ve gerilme olduğu.

Aşağıdaki grafiği inceleyerek hangi topun ne tür kırılma olduğunu görebilirsiniz.

Kaynak: https://www.researchgate.net/figure/2-Examples-of-focal-mechanism-beach-ball-diagrams-and-their_fig22_343376667



Bizim için en önemli top bu görseldeki top. Bu, "yanal atımlı fay" hareketlerini gösteriyor.

Görseldeki okları takip ederek görebileceğiniz gibi fay kaydıkça, bir tarafta sıkışma (compression), diğer taraftga gevşeme (dilation) oluyor.

Bunlar, toptaki siyah ve beyaz kısımlar.




Bu, işin saf bilim tarafı anlayacağınız.

Ama bilim insanları için bir sonraki adımları öngörmek açısından hayati öneme sahip.

Ve böylesi feci bir olayla ilişkili olmasaydı, tüm bilim insanları için heyecan verici bir grafik olurdu...