Virolog hatırlatması:
Kuduz insanlar için en ölümcül virüstür (zamanında müdahele edilmezse).
Boru şeklinden dolayı Rhabdoviridae ailesine aittir (Rhabdos, antik Yunanca).
Rhabdoviridae ailesinde kuduza sebep olmayan başka hayvan ve bitki virüsleri var.
1/
Kuduz virüsünün tam ismi Rabies Lyssavirus (Lyssa, kuduzu temsil eden Yunan tanrıçası ismi).
Kuduza sebep olan çok çeşit Lyssavirüsler var. Bunlar evrimsel olarak 4 sınıfa giriyorlar. İki görselde hem soyağacını, hem enfekte ettiği türleri hem de isimleri mevcut.
2/
Yukarıdaki görselde görüldüğü gibi insanlar için en yaygın tehdit Rabies lyssavirus (RABV). Ama ender olsa da diğer lyssavirüsler insanlara geçip kuduza sebep olabilirler.
Kuduz virüsleri zoonotik olarak hayvanlardan insanlara geçer. Kökeni (Mokola virür hariç) yarasadır.
3/
Kuduz virüsü genomu tek iplikli RNA genomundan oluşur.
Virüs G proteini ile hücreye bağlanır. ücrenin sitoplazması içerisinde L polimeraz enzimiyle virüsün RNA genomu ve nihayet proteinleri sentezlenerek yeni virüs tanecikleri oluşur.
4/
Kuduz virüsü salyadan bulaşır. Isırık veya enfekte salyanın açık yara ile teması ile bulaşır (mesela hayvan tırmalarsa ve tırnağında salya varsa).
Sinir hücrelerinden sinir sistemine ve beyine geçer. Bu, 2 ila 12 hafta sürebilir. Bu sürede semptom olmaz ve tedavi edilir.
5/
Ama semptomlar başlarsa virüs beyine ulaşmış demektir ve tedavi için artık çok geçtir.
Beyinden sonra virüs tekrar tükürük bezlerine geçer ve bu şekilde virüsün yayılma döngüsü hayvandan hayvana (insan dahil) devam eder.
6/
Şüpheli kuduz teması olduysa tedaviye hemen başlanmalıdır. Tedavide kuduza karşı immünoglobin (antikor) verilir ve arkasından kuduz aşısı ile takviye edilir.
İstisnai durumlarda risk grubundakilere önceden verilen 2 doz aşı (7 gün ara ile) vardır.
7/
Kuduzu önlemek için insanlara yakın olan ve kuduz kapabilecek evcil ve sokak hayvanları aşılanmalıdır.
Bunun dışında doğada tilki, rakun, yarasa gibi hayvanlara da maruz kalabiliriz (mesela benim yaşadığım yerlerde rakunlar çok).
İlginçtir, fare ve sıçanda kuduz yok.
8/
Kuduz hakkinda tavsiye edecegim harika bir kitap:
9/
Kuduz hakkinda @SonGulyabani ile bir YouTube yayini bile yaptik: